Sosial şəbəkələr sizi daha ağıllı edir

Sizin bu məqaləni oxuduğunuz zaman ərzində dünyanın müxtəlif yerlərində olan təxminən 300.000 insan öz sevimli sosial şəbəkəsində statusunu yeniləyəcək. Bu çox qəribədir. Bundan da qəribə olan isə, bu vaxt ərzində 8 milyona yaxın insanın bu statusları oxumasıdır. Biz 96% ehtimalla güman edirik ki, siz də hansısa sosial şəbəkədən istifadə edirsiniz. O zaman, sizi təbrik etmək olar, çünki bu sizi savadlandırır. Necə? Bu üsullarla:

1. Çox dost – çox ağıl

Beləliklə, nə qədər çox dostunuz varsa, siz o qədər ağıllısınız. Əsasən, sosial şəbəkələrdə çox dostu olan insanların beyin hissələri daha aktiv olur və onların ad və üzü yadda saxlamaq qabiliyyəti daha çox inkişaf edir.

Lakin alimlər hələ də bunun səbəbini dəqiq müəyyən edə bilməyiblər. Onların bəziləri Facebookda dostlarla ünsiyyətin beyin hissəciklərini inkişaf etdirdiyini, digərləri isə beyinlərinin bu hissəcikləri inkişaf etmiş insanların daha çox sosial olduğunu düşünür. Bunun üçün alimlər bir qrup Facebook istifadçisini uzun müddət ərzində izləyərək, onların beyinlərində olan dəyişiklikləri tədqiq edəcəklər.

2. Yaddaşın yaxşılaşması

Sosial şəbəkədə dostların sayının çox olmasının verdiyi əks təsirlərdən biri də sizin onların bütün işləri haqqında məlumatlı olmağınızdır. Yəqin ki, real həyatda hər birinizin tez-tez görüşdüyünüz bəzi tanışlarınız, əməkdaşlarınız, sinif yoldaşlarınız və bəlkə də çox az sayda olan yaxın dostlarınız var. Facebookda isə real həyatdan fərqli olaraq, insanın 200-dən də çox dostu ola bilər. Tədqiqatçılar düşünürlər ki, bu insanların hərəkətlərini izləyərək, tədricən onların yaddaşını da artırmaq olar.

Bunun əvvəlki bənddən fərqi ondadır ki, bu bənd təkcə “minlərlə dostu olanlar”a aid deyil. Nə qədər ki, sizin Facebook dostlarınızın siyahısı həyatdakından daha böyükdür, sizin beyniniz ona daxil olan bütün informasiyanı emal etmək üçün daha çox işləməli olacaq.

3. Digər insanlarla olan münasibətlər

Problemləri həll etmək üçün digər insanlarla münasibət qurmaq bacarıığı təkcə insanlara aid olan xüsusiyyət deyil. Lakin bizim bu bacarıqdan heyvanlardan daha çox istifadə etməyimiz bizim beynimizin həcminin daha böyük olmasının səbəblərindən biri ola bilər.

Dublinin Triniti kollecindən olan bir qrup tədqiqatçı, məsələni həll etmək üçün birlikdə və ya ayrılıqda çalışmaq haqqında qərar verəcək iki insanın neyron yollarını araşdırıblar. Məlum olub ki, əməkdaşlıq edərkən beyin, daha çox neyron yolu yaradır, çünki o, ikinci insanın da hərəkətlərini nəzərə almalı olur. Beyin, daha çox potensial nəticə əldə etmək üçün böyüyüb və dəyişib.

Bizim beynimiz bizi əhatə edən insanlarla həmişə əlaqədə olur. Əlbəttə ki, bu təkcə Facebookda yox, digər sosial şəbəkələrin populyarlaşması ilə də əlaqədardır. 30 müxtəlif ölkədən olan gənclərlə aparılan araşdırmadan sonra məlum olub  ki, onların 40%-dən çoxu digərləri ilə internet vasitəsilə ünsiyyət qurmağı daha üstün tutur.

4. Müsbət emosiyalar

Facebook haqqında bir çox mənfi keyfiyyətləri sadalamaq olsa da, dostlar və ailəylə daima ünsiyyətdə olmaq imkanı çox müsbət keyfiyyətdir. Hətta az miqdarda olan müsbət emosiyalar da düşüncə tərzinin genişlənməsinə və aydınlanmasına təsir edir. Araşdırmalar göstərib ki, insanlar videoya baxdıqdan sonra  şifahi və vizual biliklər üçün olan testləri daha yaxşı edir.

Başqa bir təcrübədə isə həkimlərdən filmlərdən olan müsbət kadrlara və ya şəkillərə baxmaq, sonra isə xəstəyə diaqnoz qoymaq xahiş olunub. İşini yaxşı əhval-ruhiyyə ilə yerinə yetirənlər diaqnozu daha tez qoyub.

5. Mələk kimi heyvanlar

Facebook və digər sosial şəbəkələrdə həddən çox kiçik pişik balalarının və itlərin şəkilləri var və istifadəçilər də zaman-zaman bu şəkilləri bir-birləri ilə bölüşürlər. Və bu da müsbət effektə malikdir, çünki məsum heyvanların şəkilləri bizə diqqətimizi daha yaxşı cəmləməyə və işi daha effektiv yerinə yetirməyə yardım edir.

Bu sahədə də təcrübə keçirilib. Təcrübədə iştirak edənlərin bir hissəsi uzun rəqəm zəncirindən konkret rəqəmi tapmalı, digərləri isə məntiqi kompüter oyunu oynamalı olublar. Bu insanların bəzilərinə kiçik pişik balalarının, digərlərinə böyük heyvanların, başqalarına isə qida məhsullarının şəkilləri göstərilib.

Pişik balalarının şəkillərinə baxanlar işi daha effektiv şəkildə yerinə yetirib.

6. Yazı bacarıqları

Belə bir fikir var ki, nəsillər ildən-ilə axmaqlaşır. Twitter və SMS vasitəsilə olan yazışmalar insanların yazı yazmaq bacarıqlarını aşağı salır. Lakin bu heç də belə deyil. Bizim nəslimizin insanları sosial şəbəkələrin hesabına daha çox və daha yaxşı yazır.

Facebookda yazı yazan gənclərin yazı bacarıqları get-gedə yaxşılaşır. Bundan başqa, onlar öz fikirlərini daha səlis şəkildə ifadə edir. Məsələ burasındadır ki, bu insanlar öz yazı üslubunu müəyyən situasiyaya uyğun qura bilirlər. Razılaşın ki, Facebook yazışmaları, elektron məktublar və məktəb referatları eyni adam tərəfindən yazılsa da, üslubuna görə fərqlənirlər. Bu insanların ünsiyyət zamanı bir dildən digər dilə keçməsini xatırladır.

7. Oxu bacarığı

Hər şeydən əvvəl. Facebook bir oxu saytıdır. Yazışmaların çoxu mənasız görünsə də, siz bu yazıları oxuyursunuz və bu da sizin beyninizə 1000 müxtəlif yolla təsir edir. Araşdırmalardan birində insanlara kitab oxumaq tapşırılıb və bu zaman ərzində də maqnit-rezonans tomoqrafiysaı həyata keçirilib. Bəzi insanlar oxu zamanı çətin infərmasiyanı analiz etməli olsalar da, digərləri sadəcə zövq alaraq oxuyublar.

Oxunan mətnin üslub fərqi müxtəlif psixiki funksiyalar buraxaraq, beynin müxtəlif hissələrində qan dövranının sürətlənməsinə səbəb olub. Face bookdakı yazıların müxtəlifliyi beynimizin müxtəlif hissələrini aktivləşdirir. 

Başqa sözlə desək, pizzanın reseptini və siyasi məqaləni oxumaq beynimizin müxtəlif hissələrini aktiv edir. Bunun sayəsində daha bir maraqlı effekti-selektiv oxu bacarığını-müşahidə etmək olar. Xəbər lentini izləyərkən beyin mətnlərdə olan müəyyən sözləri və söz birləşmələrini tutur, onları sortlaşdırır və nəticədə, fikir ən maraqlı infərmasiyada cəmləşir.

8. Müzakirə və mübahisə etmək bacarığı

Sosial şəbəkələrin və ümumilikdə, internetin əsas məqsədi insanların nəyisə kimləsə, istənilən zaman müzakirə etməsidir. Beyin bundan həzz alır. Fikir var ki, mübahisə prosesinin özü insan intellektinin əsas mənbəyidir. Arqumentlərin axtarışından ibarət olan psixoloji proses isə beyin üçün əsl idmandır.

Mübahisə sizi abstrakt düşünməyə vadar edir bu məntiqi dialoqu qura bilmək üçün çox zəruridir.

Nitqi kamilləşdirən bir neçə üsul

Öz fikirlərimizi düzgün formada necə ifadə edə bilərik .Gözəl qorulan nitqi daim sona qədər dinləmək xoşdur. Amma xoşa gəlməz sözlərlə və ifadələrlə olan nitqi duyduqda qulaqları bağlayıb ordan qaçmaq istənir. Yüksək intellektə malik olan bir çox insan, habelə maraqlı şəxsiyyətlər bununla belə öz fikirlərini, hisləri və emosiyalarını sözlərlə ifadə edə bilmirlər.  Amma, yaxşı qurulmuş nitq və danışıq tərzi təbiətdən gələn hədiyyə deyil,  onu daim işlətmək və məşq keçmək lazımdır.  Hətta əgər siz peşəkar natiq olmaq istəmirsinizsə belə sizə bu bacarıqlar mane olmayacaq. Beləliklə sizə sizin nitqini kamilləşdirəcək bir neçə üsulu təqdim edirik.
1) Müxtəlif sahələrdə ədəbiyyat oxuyun: qəzetlər, jurnallar. Yaxşı variantlardan biri bizim yerli klassiklərimizdən oxumaq olar. Tələsmədən oxumaq lazımdır və hər təklifin, cümlənin üstündə düşünmək gərəkdir. Bu sizə təkliflərə sözləri düzgün tikməyi öyrənmək imkanı verəcək və sizin söz ehtiyatınızı artıracaq.
2) Öz nitqinizdən parazit sözləri çıxarmağa (istisna etməyə) çalışın: "yaxşı (amma)", "ümumiyyətlə", "necə olursa olsun", "yaxşı (amma) bu" və s. kimi sözləri çalışın işlətməyin. Danışıqda güclü emosiyalar ifadə etməməyə çalışın. Sadə frazalardan istifadə edin.
3) Nitqin tempini mütləq izləmək lazımdır. Monoton nitq sıxıntının ağılsız hissinə səbəb olur. Pauzaya dözün və müəyyən anlar emosiyalarla seçin.
4) Söhbət vaxtı müxtəlif metaforaları istifadə edin. Müqaisələr, məsəllər işlədin. Bu sizin nitqinizi əhəmiyyətli dərəcədə dirildəcək. Və əlbəttə ki, yumor. Zarafat eləmək münasibdirsə, lazımdır.
5) Öz nitqinizi məşq etdirmək üçün, ünsiyyət üçün geniş mühitə malik olmaq lazımdır. O olmadıqda isə radio və televizor uyğundur. Öz sevimli televiziya aparıcınızı yamsılamağa cəhd etmək olar: onun frazalarını təkrarlamaq, intonasiyaları köçürmək kimi şeylər.
6) Daha bir məzəli tapşırıq var. Hər hansı ev predmetini götürün, məsələn, tavanı və 5 dəqiqə ərzində yoxlayın ki, onun haqqında gözəl ədəbi dildə danışmağa cəhd edin. Əvvəlcə bu proses sizdə açıq çətinliklərə səbəb olacaq, amma təkrarladıqca sadələşəcək. Məşq müddətini tədricən artırın və mövzunu çətinləşdirin. 
Tədricən söz ehtiyatını dolduraraq və danışıqda bütün bu biliklərdən istifadə edərək, siz hiss edəcəksiniz ki, siz sözlərin üstündə hakimiyyəti əldə etdiniz və indi onlar sizə xidmət edirlər.
İnformasiyanı isə hər yerdən götürmək lazımdır: kitablardan, məqalələrdən, qəzetlərdən və s.
Sizdə belə məşqlərinizin bir neçə ay sonrası artıq danışıqda sizin fikirlərinizin ifadəsində problemlər olmayacaq. Siz yüngül və əlçatan dillə mürəkkəb hisslərin mahiyyətini də izah edə biləcəksiniz. (Wsemir.com)